ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ γεννιέται

Ο Σαρλ Λουί Μοντεσκιέ (Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu) κοινώς γνωστός ως Μοντεσκιέ, ήταν Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος του Διαφωτισμού. Γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1689 στο Μπρεντ και απεβίωσε στις 10 Φεβρουαρίου του 1755 στο Παρίσι.

Η πολιτική και κοινωνική οργάνωση του σημερινού κόσμου βασίζεται ουσιαστικά στις φιλελεύθερες ιδέες του Μοντεσκιέ, και γι’ αυτό θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της Ευρώπης.

Το 1721 δημοσιεύει ανώνυμα στην Ολλανδία τις Περσικές επιστολές, όπου απεικονίζει με σατιρική διάθεση τη γαλλική κοινωνία εκείνη την περίοδο μέσα από τα μάτια δύο Περσών. Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία.

Το 1728 εκλέγεται μέλος της γαλλικής Ακαδημίας, και στη συνέχεια αναχωρεί για ταξίδι στην Ευρώπη. Επισκέπτεται πολλές χώρες, την Ιταλία, την Ουγγαρία και την Αυστρία το 1728, στη συνέχεια τη Γερμανία(1729) και μετά την Ολλανδία). Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών μελετά προσεκτικά Γεωγραφία, Οικονομία, Πολιτική καθώς και τα έθιμα των χωρών που επισκέπτεται. Τη διετία 1729-1730 διαμένει στην Αγγλία, μετά από πρόσκληση του λόρδου Τσέστερφιλντ. Επιστρέφει στη Γαλλία το 1731, στον πύργο της Μπρεντ, όπου και αφιερώνεται στη συγγραφή του Πνεύματος των Νόμων.

Το 1745 εν τέλει, δημοσιεύεται το Πνεύμα των Νόμων, ανώνυμα σε εκδοτικό οίκο της Γενεύης, και γίνεται δεκτό με μεγάλη επιτυχία. Έγραψε και την εκπληκτική μελέτη για τα Αίτια της ανόδου και της παρακμής των Ρωμαίων.

ΕΙΠΕ:

Αν τα τρίγωνα δημιουργούσαν έναν θεό, θα του έδιναν τρεις πλευρές.
Μια αυτοκρατορία που δημιουργήθηκε με πόλεμο, πρέπει να διατηρηθεί με πόλεμο.
Η άγνοια είναι η μητέρα των λαϊκών παραδόσεων.
Τα παλιά βιβλία είναι για τους συγγραφείς. Τα καινούργια είναι για τους αναγνώστες.
Στη νηπιακή ηλικία των κοινωνιών, οι ηγέτες του κράτους δημιουργούν τους θεσμούς. Αργότερα, οι θεσμοί δημιουργούν τους ηγέτες.
Οι άρχοντες έχουν ηδονές, οι φτωχοί έχουν χαρές.
Οι άχρηστοι νόμοι αδυνατίζουν τους χρήσιμους νόμους.
Η πολυτέλεια καταστρέφει τις δημοκρατίες. Η φτώχεια τις μοναρχίες.
Κανένα βασίλειο δεν έχει χύσει ποτέ περισσότερο αίμα από το βασίλειο του Χριστού.Κανένα.

ΣΑΝ ΧΘΕΣ …. στην διαφωτιστική Αλκίνοη Φαιακία, ο Οδυσσέας πλησιάζει ναυαγός στην Σχερία με μια αυτοσχέδια Σχεδία

Αστραία

Μία ανεξάρτητος Ελλάς είναι πράγμα αδιανόητον. Η Ελλάς είτε θα είναι ρωσική είτε θα είναι αγγλική. Και επειδή δεν πρέπει να είναι ρωσική, πρέπει να είναι αγγλική.
Edmund Lyons, ο πρώτος Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα (1790-1858)

Τα αίτια του ραγιαδισμού σκοταδισμού:
Η θρησκεία των δούλων του δουλέμπορα θεού, τα (αυλο) κόμματα , οι αυλοκόλακες , μαγαζάτορες και τα μαγαζάκια τους, η έλλειψη κριτικής σκέψης, ουσιαστικής παιδείας, γνώσης και αυτογνωσίας και, η κακή κατάσταση του νησιού (του τονάλ) της ύλης, της εθνικής υγείας, σκουπίδια, ιοί και σκουπιδαριό παντού

O Ρωσσαγγλογάλλος

Το κείμενο του Ρωσσαγγλογάλλου είναι ανώνυμη σάτιρα με κοινωνικές και ηθικές προεκτάσεις, η οποία χρονολογείται γύρω στα 1812. Έχει διαλογική μορφή και απεικονίζει τη θλιβερή κατάσταση που επικρατεί στη σκλαβωμένη Ελλάδα. Σε αυτό ο πλασματικός Ρωσσαγγλογάλλος, ένα μείγμα δηλαδή τριών ξένων περιηγητών, συνομιλεί υποκριτικά με ένα πρόσωπο που ονομάζεται Φιλέλληνας, από τον οποίο ζητά να μάθει την αιτία για την άθλια κατάσταση της πατρίδας του.

Ειπέ μας, ω φιλέλληνα, πώς φέρτε* την σκλαβίαν
και την απαρηγόρητον των Τούρκων τυραννίαν;
Πώς τες ξυλιές και υβρισμούς και σιδηροδεσμίαν, παίδων, παρθένων, γυναικών ανήκουστον φθορίαν;
Πώς δε τον καθημερινόν των συγγενών σας φόνον,
τον άδικον, αναίτιον και χωρίς τινα πόνον;
Δεν είσθ’ εσείς απόγονοι εκείνων των Ελλήνων,
των ελευθέρων, των σοφών και των φιλοπατρίδων;
Και πώς εκείνοι απέθνησκον διά την ελευθερίαν,
και τώρα εσείς υπόκεισθε εις τέτοιαν τυραννίαν;
Και ποίον γένος, ως εσείς, εστάθη φωτισμένον
εις την σοφίαν, δύναμιν, κι εις όλα ξακουσμένον;
Πώς νυν εκαταστήσατε την λάμπουσαν Ελλάδα!
Βαβαί! ως ένα σκέλεθρον, ως σκοτεινήν παστάδα!
Oμίλει, φίλτατε Γραικέ, ειπέ μας την αιτίαν·
μη κρύψης τίποτες ημών, λύε την απορίαν.

O ΦΙΛΕΛΛΗΝ

Ρωσσαγγλογάλλοι,
Ελλάς, και όχι άλλη,
ήτον, ως λέτε, τόσον μεγάλη.

Νυν δε αθλία
και αναξία,
επειδή άρχει η αμαθία.

Όσ’ ημπορούσι
να την ξυπνούσι,
τούτ’ εις το χείρον* την οδηγούσι.

Αυτή στενάζει,
τα τέκνα κράζει,
στο να προκόπτουν όλα προστάζει.

Και τότ’ ελπίζει
ότι κερδίζει·
εκείν’ οπού ‘χει νυν την φλογίζει.

Μα τις τολμήσει
μ’ αληθή κλίσι*
σ’ ελευθερίαν να την κινήση;

Όστις τολμήση
να την ξυπνήση
πάγει στον Άδη* χωρίς τινα κρίσιν*.

Ο Ρωσσαγγλογάλλος είναι έμμετρη σάτιρα του 1812 με πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές επισημάνσεις της περιόδου που οδήγησε στην ελληνική επανάσταση του 1821. Η έμμετρη σάτιρα εξελίσσεται σε διάλογο μεταξύ δύο φανταστικών χαρακτήρων, του Φιλέλληνα και του Ρωσσαγγλογάλλου ως εκπροσώπου των Μεγάλων Δυνάμεων. Ο Τάσος Βουρνάς θεωρεί το κείμενο αποτέλεσμα πολιτικής ζύμωσης που κτυπά με αποφασιστικότητα τους εκμεταλλευτές των σκλαβωμένων Ελλήνων και ανάλογο της πολιτικής σάτιρας που διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την εριστική πολιτική φιλολογία, μετά την γαλλική επανάσταση.

Στην εξέλιξη του κειμένου ο Ρωσσαγγλογάλλος αντιπαραθέτει σκωπτικά το ένδοξο παρελθόν των Ελλήνων με το οδυνηρό παρόν προκειμένου να τους υποβαθμίσει σε βαθμό γελοιοποίησης, αμφισβητώντας επί της ουσίας τη σχέση των υποτελών ραγιάδων με τους ένδοξους προγόνους τους.

Ο Φιλέλληνας απαντά πως η Ελλάδα πράγματι υπήρξε μεγάλη στο παρελθόν, αλλά σήμερα είναι άθλια και ανάξια εξαιτίας της αμάθειας, προβάλλοντας επί της ουσίας το κεντρικό πρόταγμα του νεοελληνικού διαφωτισμού για εκπαίδευση των νεοελλήνων προκειμένου να γνωρίσουν την παράδοσή τους. Επίσης, αναφέρεται σε όλους αυτούς που έχουν μεν τη δυνατότητα να βοηθήσουν, αλλά τελικά την καταβαραθρώνουν, όπως και κάθε έννοια ελευθερίας, ώστε να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα, υπονοώντας τις μεγάλες δυνάμεις.

Το έργο φαίνεται να αντανακλά τη μεταστροφή της συμπεριφοράς των Ελλήνων, που εγκαταλείποντας τις προσδοκίες τους για μια έξωθεν παρέμβαση, στρέφονται στην προοπτική μιας αυτοδύναμης εξέγερσης για την εθνική ανεξαρτησία. Επίσης, το γενικότερο περιεχόμενο των διαλόγων μεταξύ του Φιλέλληνα και του Ρωσσοαγγλογάλλου υποδεικνύει γνώση της διπλωματικής και της πολεμικής σκηνής στο ευρύτερο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι της περιόδου.

Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύση εις την ακαρδίαν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό. Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης.Ιωάννης Καποδίστριας
Έλληνας ηγέτης (1776-1831) (σε συνομιλία με τον Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, λίγο μετά τον ερχομό του στην Ελλάδα)

Έτσι λέει ο Αλκίνους κυβερνήτης της Ελλάδος και έχει δίκαιον νουν…

Αστραία

«Διαφωτισμός κατά τον Εμμάνουελ Καντ είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία της βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Sapere aude Έχε θάρρος να μεταχειρίζεσαι το δικό σου νου· τούτο είναι το έμβλημα του Διαφωτισμού.»

Ο Λόγιος Ερμής γύρω στο 1700-1800 πριν 200 χρόνια και ένα αιώνα, παραδίδει ένα ραβασάκι στη Ατλαντίδα Νύμφη Εκκλησία Καλυψώ που κρατά «όμηρο» τον Οδυσσέα σε κελί μοναχικό.
Εντολή του Διός και τα σκυλιά δεμένα!
-Άφησε τον Οδυσσέα ελεύθερο για να μη βρεθείς στης Τηθύος θάλασσας, τον πυθμένα, λέει ο Λόγιος με λόγια πτερόεντα σε ελεύθερη απόδοση ομηριστί, χωρίς να δεχθεί δεύτερη κουβέντα.
Ανάγκες και οι θεοί και οι νύμφες ….πείθονται και, ο Οδυσσέας με μία αυτοσχέδια σχεδία ταξιδεύει για την Φαιακία.
Έτσι αρχίζει νεοελληνικός Διαφωτισμός πού θα οδηγήσει στην επανάσταση του 21 με Αλκίνοη Φαιά Ουσία.
Παίρνουν μέρος πολλοί λόγιοι φιλόσοσφοι συγγραφείς αγωνιστές πολεμιστές, ακόμη και ο ανοιχτόμυαλος κλήρος, ω ναι, ακόμη και αυτός και… μπράβο του. Μερικές φορές μας εκπλήσει ευχάριστα…..χωρίς να το περιμένουμε.

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός είναι ιδεολογικό, φιλολογικό, γλωσσικό και φιλοσοφικό ρεύμα που, στον χώρο που ζούσαν άνθρωποι ελληνικής εθνικής συνειδήσεως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατά τον Κωνσταντίνο Δημαρά, ο οποίος εισήγαγε και τον όρο «Ν. Διαφωτισμός», αυτός αποτελεί γηγενές και ενδογενές φαινόμενο του ελληνισμού που συναντιέται με τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και επηρεάζεται από αυτόν χωρίς όμως η αρχική του δυναμική να πάψει να είναι εγχώρια.Κατ’ άλλη άποψη ο ελληνικός διαφωτισμός έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και υπό την επιρροή του ευρωπαϊκού πνεύματος συστηματοποιεί έως τις αρχές του 19ου αιώνα την ιδέα της εθνικής ταυτότητας για τους πληθυσμούς των πάλαι ποτέ αρχαίων ελληνικών επικρατειών.Κατά τον Απ. Διαμαντή ο νεοελληνικός διαφωτισμός ήταν ένα πνευματικό κίνημα με αίτημα την παιδεία των Ελλήνων.

Με τον όρο διαφωτισμός εννοείται η πνευματική κίνηση που σημειώθηκε στη Δυτική Ευρώπη από τα τέλη του 17ου, και σε όλο τον 18ο αιώνα με κύριους στόχους τη λύτρωση του ανθρώπινου πνεύματος από τις προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, την αυθεντία του κράτους και της εκκλησίας και την επικράτηση του ορθού λόγου, της πνευματικής ελευθερίας, της ανεξιθρησκίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χωρίς όμως και να λειτουργήσει ως φιλοσοφικό κίνημα. Οι ιδέες του διαφωτισμού, δηλαδή του ορθολογικού ανθρώπου που θέτει ως σκοπούς τη γνώση την ελευθερία και την ευτυχία, διαχύθηκαν στον ελλαδικό χώρο, όταν διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες στις αρχές του 18ου. Επί τη βάσει των αρχών του διαφωτισμού διεκδικήθηκε, μεταγενέστερα κυρίως, η νομιμότητα του αιτήματος αναδημιουργίας του εθνικού κράτους. Ο αγώνας των Ελλήνων για απελευθέρωση θα μπορούσε να γίνει η συνέχεια του αγώνα ενάντια στην ‘ασιατική βαρβαρότητα’.

Ως χρονικά όρια αυτού του ρεύματος προσδιορίζονται μεταξύ του 1700 και 1821, δηλαδή από εποχής Βολταίρου καλούμενη «προδρομική περίοδος», με την ανάθεση της εξουσίας των παραδουνάβιων ηγεμονιών σε Έλληνες ηγεμόνες, και αργότερα με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, το 1774, που αρχίζει η λεγόμενη «περίοδος ανακαίνισης» όπου και η μεγαλύτερη ακμή του, θα οδηγήσει στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Βασικά στηρίγματα αυτού του ρεύματος ήταν αφενός η οικονομική ανάπτυξη που εμφάνισαν κάποιες περιοχές και αφετέρου η ανακάλυψη της τυπογραφίας και η διάδοση του γραπτού λόγου.

Η σημασία του νεοελληνικού διαφωτισμού υπήρξε ο βασικότερος παράγοντας στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης των νεοελλήνων.

Κύριοι φορείς του νεοελληνικού διαφωτισμού είναι οι Έλληνες που ζουν στην δύση. Αυτοί παρακολουθούν από κοντά όλες τις αλλαγές που γίνονται στην σκέψη, παρακολουθούν τις ανακαλύψεις πάνω στις νέες τεχνικές, ανακαλύπτουν τις ιδεολογικές αρχές πάνω στις οποίες πραγματοποιείται η γαλλική επανάσταση. Αυτό το κοινωνικό και πολιτικό γεγονός δανείζει τις αρχές στον νεοελληνικό διαφωτισμό.

Εκείνη την εποχή η Ευρώπη ανακαλύπτει τον φιλελευθερισμό και την ανάγκη της αυτοδιάθεσης των λαών. Οι Έλληνες της Δύσης αντιλαμβάνονται πως μόνο με την πνευματική αναγέννηση των υποδούλων θα μπορέσει να ωριμάσει η ιδέα της επανάστασης. Μέσα σε αυτά τα δεδομένα πολλοί μορφωμένοι Έλληνες συμμετείχαν στην διάδοση των ιδεών του διαφωτισμού, που προσαρμόστηκαν στις ανάγκες του υπόδουλου γένους.

Οι ρίζες
Η αγγλική βιομηχανική επανάσταση διαδόθηκε στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες, οδηγώντας την αστική τάξη σε ανοδική πορεία. Ωστόσο, στην κεντρική, τη νότια και την ανατολική Ευρώπη εξουσίαζε στη συγκεκριμένη περίοδο η αριστοκρατία. Οι λαϊκές τάξεις, αγροτικές ως επί το πλείστον, υπέφεραν εξαιτίας της οικονομικής αστάθειας και της επακόλουθης αύξησης των τιμών. Το αποτέλεσμα ήταν η διαφοροποίηση της βορειοδυτικής Ευρώπης, που άρχισε να εκσυγχρονίζεται και της υπόλοιπης ηπείρου που έμεινε στο περιθώριο. Η αγγλική αστική επανάσταση του 17ου αι., η Γαλλική του 18ου και ο πόλεμος ανεξαρτησίας των Η.Π.Α. στράφηκαν ένάντια σε ένα παρηκμασμένο πλέον φεουδαρχικό σύστημα, που αποτελούσε εμπόδιο στην αστική ανάπτυξη.

Η βιομηχανική επανάσταση άλλαξε ριζικά την παραγωγική ικανότητα σε πολλά πεδία και τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλάζοντας ριζικά τη μορφή των παραδοσιακών κοινωνιών και των οικονομιών του ευρωπαϊκού κόσμου. Κατόπιν η Γαλλική Επανάσταση προσέφερε το ιδεολογικό υπόβαθρο μιας διαφορετικής πολιτικής και κοινωνικής άποψης και έγινε η έμπνευση για έναν οικουμενικό, σχεδόν, ξεσηκωμό, με στόχο τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό. Ο όρος οικουμενικός δικαιολογείται, αν ανατρέξει κανείς σε παγκόσμιους ιστορικούς χάρτες2 και δει πόσα απελευθερωτικά κινήματα διαδραματίστηκαν ανάμεσα στο 1811 και το 1840, παράλληλα με την παγκόσμια βρετανική οικονομική διείσδυση –διείσδυση που άντλησε τη δύναμή της από τη βιομηχανική επανάσταση.

Ως ιδεολογία του διαφωτισμού θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι ιδέες και οι αξίες που διαμορφώθηκαν από την παιδεία της βορειοδυτικής Ευρώπης κατά τον 18ο αιώνα, πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Η αφετηρία αυτής της νέας ιδεολογίας βρίσκεται στον αρχαιοελληνικό στοχασμό, τον οποίο οι εκπρόσωποί της μελέτησαν σε βάθος, αλλά στηρίχθηκε κυρίως στις σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις, με χαρακτηριστικούς εκπρόσωπους τον Γαλιλαίο και τον Νεύτωνα. Επιδίωξη των ευρωπαίων Διαφωτιστών ήταν η υπερίσχυση του σύγχρονου πνεύματος εις βάρος των κατεστημένων ιδεών της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, του δογματισμού, της άγνοιας και της προκατάληψης. Η ριζική αμφισβήτηση των καθιερωμένων αυθεντιών, ο προβληματισμός γύρω από τη φύση, τις πηγές και τα όρια της γνώσης, η πίστη στην ανθρώπινη δυνατότητα παραγωγής γνώσης, ο ορθός λόγος και ο ελεύθερος στοχασμός είναι τα κύρια στοιχεία που διαμόρφωσαν το ιδεολογικό πλαίσιο του κινήματος του Διαφωτισμού.

Όπως είναι ίσως φυσικό ο νεοελληνικός διαφωτισμός εκκινήθηκε σε περιοχές στις οποίες ήκμαζε το ελληνικό στοιχείο σε διάφορους τομείς δραστηριότητας. Τα υπάρχοντα μέσα εκπαίδευσης, δηλαδή οι σχολές, οι ακαδημίες και τα ελληνικά τυπογραφεία, βοήθησαν τις διαδικασίες της αφομοίωσης και ενδεχομένως της μετάλλαξης των ιδεών. Στις ίδιες περιοχές υπήρχε οικονομική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να γνωρίσει ιδιαίτερη άνθηση η παιδεία. Οι Έλληνες έμποροι και λόγιοι ήλθαν σε επαφή με το ευρωπαϊκό πνεύμα και μεταφράστηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα στην Ελληνική τα έργα του Λοκ, του Καρτέσιου, του Ρουσό, του Λάιμπνιτς και του Βολταίρου.

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, όπως και ο δυτικοευρωπαϊκός, εναντιώνεται στο πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό κατεστημένο της εποχής του. Ζητά παιδεία για όλους και απαλλαγή του ανθρώπου από την πρόληψη και τη δεισιδαιμονία. Παρουσιάζει ωστόσο όμως δυο σημαντικές διαφορές. Ως ιδεολογικό ρεύμα απευθύνθηκε σε υπόδουλους και συνεπώς το κύριο αίτημά του υπήρξε η απελευθέρωση του Έθνους. Στην παιδεία αλλά και στους ένοπλους αγώνες εναπόθεσαν οι Έλληνες –ιδιαίτερα ο Κοραής- ένα μεγάλο μέρος των ελπίδων τους για απελευθέρωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κοραής, από τις 53 σελίδες του «Υπομνήματος περί της παρούσης καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι», – ένα από τα σημαντικότερα προεπαναστατικά κείμενα – αφιερώνει τις 12 στην ανάπτυξη του ναυτικού στην Ύδρα, τις 7 στους Σουλιώτες κλπ.

Στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό πρωτοστάτησαν ιερωμένοι, από το βαθμό του επισκόπου μέχρι του απλού μοναχού. Τα περισσότερα βιβλία και οι εκδόσεις προέρχονται από το χώρο του κλήρου. Για την απαλλαγή από το παραδοσιακό θρησκευτικό πνεύμα της εκπαίδευσης και της στροφής σε πιο εκκοσμικευμένα προγράμματα διδασκαλίας με την εισαγωγή της αρχαίας ελληνικής παιδείας έγιναν προσπάθειες και από τον χώρο της Εκκλησίας. Ο πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης (στις αρχές του 17ου αιώνα οργάνωσε την εκπαίδευση σε νέες βάσεις. Η ανασυγκρότηση της Πατριαρχικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης, με την εισαγωγή της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας στα προγράμματα σπουδών, η ίδρυση τυπογραφείου, η μετάφραση της Καινής Διαθήκης σε απλούστερη γλώσσα για να γίνεται κατανοητή απ’ όλους και οι συνεχείς εγκύκλιοί του ήταν ορισμένες από τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες του.

Αποτέλεσμα της ως άνω ενεργοποίησης ήταν η ποσοτική και ποιοτική αύξηση των ελληνικών σχολείων. Πολλοί δάσκαλοι εισήγαγαν νέες μεθόδους διδασκαλίας και δίδαξαν τις νέες ανακαλύψεις της επιστήμης, ενώ άλλοι μετέφρασαν βιβλία στην Ελληνική με παρόμοιο περιεχόμενο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Κούμα, ο οποίος μετέφρασε γαλλικά βιβλία μαθηματικών και φυσικής. Την περίοδο 1809 – 1812 δίδαξε στο φημισμένο στην εποχή του Φιλολογικό γυμνάσιο Σμύρνης, όπου παρέδιδε δημόσια μαθήματα φυσικής και χημείας με πειράματα σε πλήθος κόσμου.

Μεθόδιος Ανθρακίτης 1660-1736 εφημέριος στο ναό του Αγίου Γεωργίου της Βενετίας και διορθωτής κειμένων αρχικά στον εκδοτικό οίκο στη Βενετία των Γλυκήδων από τα Ιωάννινα και από το 1710-1722 Διευθυντής στη Σχολή Κυρίτζη στην Καστοριά και στη συνέχεια στη Σιάτιστα και στη Μπαλάνειο Σχολή των Ιωαννίνων.
Ευγένιος Βούλγαρης 1716-1806
Είναι ένας σημαντικός εκπρόσωπος του νεοελληνικού διαφωτισμού. Υπήρξε θαυμαστής του Βολτέρου και ο πιο θερμός υποστηρικτής του. Έγραψε πολλά επιστημονικά, φιλοσοφικά και θεολογικά συγγράμματα.

Ιώσηπος Μοισιόδαξ 1730-1800
Ασχολήθηκε με τα παιδαγωγικά και τις φυσικές επιστήμες. Στο γλωσσικό πρόβλημα, σε ποια γλώσσα θα φωτιζόταν το έθνος, τάχθηκε υπέρ της Κοινής.

Δημήτρης Καταρτζής-Φωτιάδης 1730-1800
Προοδευτική προσωπικότητα που επηρεάστηκε από το γαλλικό διαφωτισμό. Οι φιλοσοφικές του αντιλήψεις βρίσκονται μέσα στο δοκίμιό του Γνώθι σαυτόν.

Αδαμάντιος Κοραής 1748-1833
Η προσωπικότητα του Κοραή σημάδεψε την Ελλάδα και από μορφωτική και από πολιτική άποψη. Οι γνώσεις του και η παρουσία του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό τον κατατάσσουν ανάμεσα στους κορυφαίους φιλόλογους στον ευρωπαϊκό χώρο.

Ρήγας Βελεστινλής 1757-1798
Γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας το 1757. Σπούδασε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό όπου και αρχίζει την πολιτική του προσπάθεια. Τα έργα του Ρήγα έχουν πολιτικό, ιδεολογικό και επαναστατικό περιεχόμενο και είναι επηρεασμένος από το γαλλικό πνεύμα. Πέρα από το συγγραφικό του έργο και την πολιτική του δράση ενδιαφέρθηκε για την εκπαίδευση των Ελλήνων, γνώριζε πως μέσα από την αναγέννηση της παιδείας θα έρθει και η αναγέννηση του έθνους. Το όραμα του, είναι η απελευθέρωση των λαών της Βαλκανικής και η δημιουργία μιας ενιαίας πολιτικής ενότητας.

Ο Νεόφυτος Δούκας, ο Άνθιμος Γαζής, ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Δανιήλ Φιλιππίδης, ο Κωνσταντίνος Οικονόμος, ο Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος, ο Θεόφιλος Καΐρης και άλλοι ένθερμοι διαφωτιστές

Πέρα από την αναφορά στους πρωταγωνιστές του νεοελληνικού διαφωτισμού πρέπει να αναφερθούμε και σε μερικά κείμενα της εποχής. Η Ελληνική Νομαρχία, ο Ανώνυμος του 1789 και ο Ρωσαγγλογάλλος. Αυτά τα κείμενα έχουν πολιτικό περιεχόμενο, ασκούν κριτική στους φορείς συντηρητικών ιδεών και σε όσους αδιαφορούν για την ελευθερία του γένους και αναφέρονται στη θεωρία και τη σκέψη που πρέπει να έχουν οι Έλληνες για να οργανώσουν τον ένοπλο αγώνα τους. Εκφραστές των ιδεών του Διαφωτισμού ήταν και διάφορα περιοδικά της εποχής, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ο Ερμής ο Λόγιος και η Φιλολογική Εταιρεία Βουκουρεστίου με την υποστήριξη της οποίας εκδόθηκε.

Με τον Ομηρικό Διαφωτισμό και το πρωτόπλουν πλοίον των e-Φαιάκων φθάνει ο Οδυσσέας στην Ιθάκη Ελλάδα το 2008 και τι βλέπει;;;; Ένα νεοελληνικό σκοταδισμό…..

Αστραία

Τον φανατισμό από τη βαρβαρότητα τον χωρίζει μόνο ένα βήμα

και ο Οδυσσέας στο νησί των Φαιάκων της διαφωτιστικής φαιάς ουσίας

Ο Ντενί Ντιντερό ( Denis Diderot, 5 Οκτωβρίου 1713 – 31 Ιουλίου 1784) ήταν Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας.

Ο κόσμος είναι το σπίτι των ισχυρών. Δεν θα μάθω μέχρι το τέλος τι έχω χάσει ή τι κέρδισα σε αυτό το μέρος, σε αυτό το τεράστιο λάκκο τυχερών παιχνιδιών όπου έχω περάσει περισσότερα από εξήντα χρόνια, με το κουτί με τα ζάρια στο χέρι, τινάζοντας τα ζάρια.

Γιος ενός σιδηρουργού από την πόλη Λανγκρ (Langres), διδάχθηκε από Ιησουίτες κληρικούς και σπούδασε στη Σορβόνη, από όπου αποφοίτησε το 1732 ως νομικός. Ο Ντιντερό έχασε όμως το ενδιαφέρον του για το νομικό επάγγελμα και προτίμησε να ασχοληθεί με γλώσσες, λογοτεχνία, φιλοσοφία και μαθηματικά. Αναδείχθηκε σε επιφανή φιλόλογο, φιλόσοφο και συγγραφέα ενώ ήταν εμπνευστής και ηγέτης της προσπάθειας για συγγραφή της «Εγκυκλοπαίδειας» από το 1746 μέχρι το 1780. Σε όλα τα έργα του διέδιδε το πνεύμα του διαφωτισμού, άθεος και υλιστής ο ίδιος, ενάντια στη δεισιδαιμονία και τη θρησκοληψία. Μαζί με τον Βολταίρο και τον Ρουσσώ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς του 18ου αιώνα. Τα μυθιστορήματά του διαβάζονται ακόμα και τον 21ο αιώνα. Έγραψε ακόμα θεατρικά έργα και κριτικές εργασίες.

Κάποιος μπορεί να απαιτεί από εμένα να αναζητήσω την αλήθεια, αλλά όχι να τη βρω.

Η τσαρίνα Αικατερίνη της Ρωσίας τον κάλεσε να υποβάλει προτάσεις για το εκπαιδευτικό σύστημα της Ρωσίας και γι’ αυτό ο Ντιντερό έμεινε στα χρόνια 1773-1774 στην Πετρούπολη. Στα ύστερα δημοσιεύματά του ασχολήθηκε επίσης με πολιτικά ζητήματα και θεωρείται από τους πνευματικούς πατέρες της επερχόμενης γαλλικής επαναστάσεως.

Ο Ντιντερό μεγάλωσε στην πόλη Λανγκρ στην Καμπανία της Γαλλίας και ήταν ο μεγαλύτερος γιος ενός ευκατάστατου σιδερά. Έλαβε μόρφωση σε σχολείο Ιησουιτών και στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι για να συνεχίσει την φοίτηση του. Το 1732 διέκοψε τις σπουδές του ως θεολόγος και άρχισε μια νέα ζωή στη γαλλική πρωτεύουσα, γνωρίζοντας πολλούς διανοούμενους της εποχής, όπως τον Ζαν λε Ροντ ντ’ Αλαμπέρ και τον Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Άρχισε να γράφει και να μεταφράζει αγγλικά χειρόγραφα στα γαλλικά.

Λίγο αργότερα γνώρισε μια νεαρή πλύστρα, και θέλοντας να την παντρευτεί, ζήτησε την άδεια του πατέρα του, όπως ήταν συνηθισμένο εκείνη την εποχή. Εκείνος δεν συμφώνησε και αποφάσισε να τον κλείσει σε μοναστήρι. Η αντιπάθεια του Ντιντερό προς τον θεσμό των μοναστηριών και την εκκλησία γενικότερα ίσως πηγάζει από αυτό το γεγονός, μια αντιπάθεια η οποία μεγάλωσε όταν η αδερφή του κλείστηκε οικειοθελώς σε ένα μοναστήρι και εκεί αρρώστησε ψυχικά.

Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ζει με τους συνανθρώπους του. Χωρίστε τον, απομόνωσέ τον, ο χαρακτήρας του θα χαλάσει, χίλια γελοία συναισθήματα θα εισβάλουν στην καρδιά του, εξωφρενικές σκέψεις θα φυτρώσουν στον εγκέφαλό του, σαν αγκάθια σε ακαλλιέργητη γη.

Καθώς είχε συγγράψει την ιστορία των αρχαίων Ελλήνων και ένα ιατρικό λεξικό, το 1746 ο Ντιντερό προσκλήθηκε από έναν γνωστό Παριζιάνο εκδότη να μεταφράσει την αγγλική εγκυκλοπαίδεια Cyclopaedia, or Universal Dictionary of the Arts and Sciences. Ο Ντιντερό αποφάσισε να μην περιοριστεί μόνο στους δύο τόμους αυτού του έργου, αλλά να το επεκτείνει σημαντικά, προσθέτοντας σε αυτό όλες τις γνώσεις της εποχής. Σε αυτό το έργο τον βοήθησαν και άλλοι διανοούμενοι και φίλοι του, κυρίως ο Ντ’ Αλαμπέρ, που ήταν μαθηματικός και φυσικός επιστήμονας, αλλά και πολύ γνωστά πρόσωπα, όπως ο Μοντεσκιέ και ο Βολταίρος.

Το 1749 αναγκάστηκε να διακόψει, εξαιτίας κάποιων γραπτών που είχε δημοσιεύσει παλαιότερα και στα οποία ασκούσε κριτική στην εκκλησία. Φυλακίστηκε για μικρό χρονικό διάστημα. Αργότερα αποφάσισε να αφήσει πολλά έργα του ανέκδοτα, για να μην θέσει σε κίνδυνο τη συνέχιση της Εγκυκλοπαίδειας (Encyclopédie).

Το 1750 δημιούργησε ένα προσπέκτους (Prospectus), με το οποίο καλούσε άτομα από όλη την Ευρώπη να βοηθήσουν στην συγγραφή αυτού του κολοσσιαίου έργου. Ήδη το 1751 εμφανίστηκαν οι δύο πρώτοι τόμοι της Εγκυκλοπαίδειας ή Λεξικό αλφαβητικά ταξινομημένο των τεχνών και των επαγγελμάτων (γαλλ. Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des arts et métiers, par une société de gens de lettres), από έναν κύκλο συγγραφέων. Η επιτυχία του έργου στα βιβλιοπωλεία ήταν πολύ μεγάλη, οι Ιησουίτες όμως και πολλοί κληρικοί διέγνωσαν μια αντιχριστιανική τάση στο έργο αυτό και πέτυχαν με βασιλική διαταγή την απαγόρευση του έργου.

Επειδή όμως η μαρκησία ντε Πομπαντούρ, η ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄, κατείχε μια εξαιρετικά σημαντική θέση, επηρέασε υπέρ της Εγκυκλοπαίδειας πολλούς υπουργούς και άλλα πρόσωπα με επιρροή, ώστε τελικά εκδόθηκαν παρά την απαγόρευση που ίσχυε από το 1753 έως το 1756, τέσσερις νέοι τόμοι.

Η πίεση όμως των αντιπάλων της Εγκυκλοπαίδειας αυξήθηκε, και έτσι το 1758 επήλθε μια νέα απαγόρευση. Ακόμη και ο πάπας δεν ενέκρινε το έργο. Η Εγκυκλοπαίδεια όμως σημείωσε τεράστια επιτυχία όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, και καθώς η γαλλική κυβέρνηση εισέπραττε πολλά χρήματα από την πώληση αντιτύπων της Εγκυκλοπαίδειας στην Ευρώπη, ενθάρρυνε τον Ντιντερό και τους υπόλοιπους Εγκυκλοπαιδιστές να συνεχίσουν τη συγγραφή της. Ο Ντιντερό έγραψε και τους υπόλοιπους δέκα τόμους, μαζί με πέντε τόμους εικονογραφήσεις μέχρι το 1765, αποσύρθηκε όμως – μετά από είκοσι χρόνια συγγραφής – και άφησε στους συνεχιστές τους να εκδώσουν και τους υπόλοιπους τελευταίους τόμους με εικόνες. Όπως και οι υπόλοιποι τόμοι της Εγκυκλοπαίδειας, έτσι και αυτοί, συνέβαλαν στη μεγάλη φήμη και τη διάδοση του έργου σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Με το ταλέντο μιμείσαι τη φύση· με το γούστο διαλέγεις τι θα μιμηθείς

Για να ταρακουνήσετε μια υπόθεση, μερικές φορές δεν είναι απαραίτητο να κάνετε τίποτα περισσότερο από το να την σπρώξετε όσο πιο μακριά μπορεί να φτάσει. Ν.Ντιντερό

Αυτό κάνουμε….με γούστο και ταλέντο, ΕΜΕΙΣ,…. οι σύγχρονοι εγκυκλοπαιδιστές, αγαπητό μου ημερολόγιο και αγαπητέ μου αναγνώστη...εσύ;;;;;

Αστραία

Η Ελληνική Βικιπαίδεια

Σήμερα η Ελληνική Βικιπαίδεια γίνεται 21 χρονών και έχει βγάλει τα γένια της σαν τον ΤΗΛΕΜΑΧΟ περιμένοντας την επιστροφή του Οδυσσέα.
Περιέχει διάφορες πληροφορίες, σαν Ερμής, παρών στην Οδύσσεια και την Ιλιάδα και με το κατάλληλο φιλτράρισμα γίνονται απόσταγμα και σοφία Αθηνάς.
Είναι δωρεάν creative commons και το πιο σημαντικό είναι ότι μπορεί κανείς να βρει παλιά βιβλία εκδόσεις και φωτό σε ελάχιστο χρόνο και να έχει πρόσβαση σε αυτές.
Το διαδίκτυο είναι ένα θαυμάσιο δώρο για την ανθρωπότητα, όταν χρησιμοποιείται σωστά και ένα εξαιρετικό εργαλείο για τους ανθρώπους της γνώσης. Είναι το δώρο των Φαιάκων στον Οδυσσέα και της νεαρής Αρτέμιδος (Ναυσικάς ) του πλανήτη Ουρανού.

Η Ελληνική Βικιπαίδεια είναι η έκδοση της Βικιπαίδειας στην ελληνική γλώσσα. Δημιουργήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2002. Σήμερα έχει 228.139 λήμματα. Ξεπέρασε τα 10.000 λήμματα στις 16 Μαΐου 2006, τα 100.000 λήμματα στις 9 Απριλίου 2014 και τα 200.000 λήμματα στις 27 Νοεμβρίου 2021. Είναι η 50η μεγαλύτερη γλωσσική έκδοση της Βικιπαίδειας, μπροστά από τα κροατικά και τα λιθουανικά.

Η Ελληνική Βικιπαίδεια είναι η κύρια ελεύθερη και δωρεάν διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια στα ελληνικά. Ο κύριος ανταγωνιστής της, η LivePedia, η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2004, είχε πάνω από 100.000 λήμματα. Σημαντικό μέρος των λημμάτων της Livepedia προέρχεται από αναδημοσίευση περιεχομένου από διάφορους εκδοτικούς οίκους που δώρισαν περιεχόμενο. Το 2018 η Ελληνική Βικιπαίδεια είχε πάνω από 250 εκατομμύρια σελιδοπροβολές τον χρόνο. Οι προβολές της ποικίλουν ανάλογα με την εποχή του έτους, καθώς κορυφώνονται κατά τον χειμώνα (τέλη Νοεμβρίου – μέσα Μαρτίου) ενώ οι μήνες με τις λιγότερες προβολές είναι συνήθως ο Ιούνιος, ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Οι ενεργοί χρήστες ξεπερνούν τους 1.300 τον Απρίλιο του 2021. Οι αριθμοί των ενεργών χρηστών αυξομειώνονται με τον χρόνο περίπου στις ίδιες περιόδους.

Η Βικιπαίδεια στην ελληνική γλώσσα είναι η 48η μεγαλύτερη σε πλήθος λημμάτων.

Τα τρέχοντα σύνολα είναι:

228.139 λήμματα.
665.927 σελίδες στο σύνολο.
21 διαχειριστές.
407.474 εγγεγραμμένοι χρήστες, εκ των οποίων 949 ενεργοί (χρήστες με τουλάχιστον μια επεξεργασία τις τελευταίες 30 ημέρες).
10.291.518 επεξεργασίες.

Στατιστικά προβολών
Στα τελευταία δύο χρόνια η Ελληνική Βικιπαίδεια προβάλλεται από 5.500.000 με 6.500.000 συσκευές τον μήνα, ενώ σε καθημερινή βάση προβάλλεται από περίπου 440.000 συσκευές.

Οι περισσότερες προβολές έρχονται από την Ελλάδα. Προβολές γίνονται και σε άλλες χώρες όπως στη Κύπρο, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες.

Σήμερα (Μάιος 2019) η Ελληνική Βικιπαίδεια λαμβάνει περίπου 30.000.000 προβολές σε μηνιαία βάση ενώ οι αριθμοί κορυφώνονται στους χειμερινούς μήνες. Εκτός από τον αυξανόμενο αριθμό λημμάτων και τη βελτιωμένη ποιότητα οι προβολές έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 3 χρόνια. Είναι η δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια στην Ελλάδα εκτός του καλοκαιριού αλλά και η δεύτερη δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια στην Κύπρο.

Η Ελληνική Βικιπαίδεια δημιουργήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2002. Στις 16 Μαΐου 2006 η ελληνική Βικιπαίδεια έφτασε τα 10.000 λήμματα. Στις 10 Οκτωβρίου 2006 έφτασε τα 15.000 λήμματα ενώ στις 17 Μαρτίου 2007 έφτασε τα 20.000 λήμματα. Την περίοδο αυτή δημοσιεύονταν 30 νέα λήμματα την ημέρα ενώ ήδη δραστηριοποιούνταν 50 τακτικοί συντάκτες. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς η ελληνική Βικιπαίδεια έφτασε τα 30.000 λήμματα, ενώ στις 14 Φεβρουαρίου 2009 ξεπέρασε και τα 40.000 λήμματα. Δεκατέσσερις μήνες μετά, στις 10 Απριλίου 2010, ξεπέρασε τα 50.000 λήμματα και έντεκα μήνες μετά, στις 8 Μαρτίου 2011, έφτασε τα 60.000 λήμματα. Στις 22 Φεβρουαρίου 2012 έφτασε τα 70.000 λήμματα ενώ στις 2 Νοεμβρίου του ίδιου έτους έφτασε τα 80.000 λήμματα. Τον Ιούλιο του 2013 έφτασε τα 90.000 λήμματα και 271 μέρες αργότερα έφτασε τα 100.000 λήμματα στις 9 Απριλίου 2014. Στις 9 Απριλίου 2014 η Ελληνική Βικιπαίδεια ξεπέρασε τα 100.000 λήμματα. Στις 21 Οκτωβρίου 2014, 195 ημέρες μετά, η Ελληνική Βικιπαίδεια ξεπέρασε τα 110.000 λήμματα ενώ σήμερα έχει 228.139 λήμματα.

Στις 11 Ιουλίου 2016 έφτασε τα 120.000 λήμματα, μετά από 629 ημέρες.

Από το 2017 και έπειτα κάθε έτος τα νέα λήμματα στην ελληνική Βικιπαίδεια είναι περίπου 15.000 ανά έτος, ενώ πριν ήταν 10.000 με 12.000 το έτος. Οι τάσεις είναι γενικά σταθερές με ελαφριές αυξομειώσεις. Το 2021 γράφτηκαν πάνω από 18.000 λήμματα. Έχει υποστηριχθεί ότι η ποιότητα των λημμάτων τείνει να βελτιώνεται με τον χρόνο

Στον τύπο έχει αναφερθεί ως καλή πηγή γενικών γνώσεων, αλλά δέχεται και κριτική από ορισμένα Μέσα για μεροληπτική οπτική σε πολιτικά θέματα.

Υπάρχει στην ποντιακή διάλεκτο
και στα αρχαία ελληνικά (δοκιμαστική έκδοση). Η ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ, δεξιοκεντρική και η ΦΡΙΚΗΠΑΙΔΕΙΑ χιουμοριστική σατυρική

Σύγχρονος διαφωτισμός με τα απήδαλα πλοία των σύγχρονων Φαιάκων

Αστραία